Galw am ddiogelwch dŵr wrth i nifer y marwolaethau drwy foddi ymhlith pobl ifanc yng Nghymru gynyddu

Mae pobl o bob oed yng Nghymru yn cael eu hannog i ddysgu cynghorion diogelwch allweddol i helpu pobl ifanc i gadw'n ddiogel o amgylch y môr, afonydd a dŵr agored arall.

Daw'r alwad gan Ddiogelwch Dŵr Cymru wrth i ystadegau ddangos cynnydd mewn marwolaethau drwy foddi’n ddamweiniol ymysg pobl dan 20 oed am yr ail flwyddyn o’r bron.

Mae Diogelwch Dŵr Cymru – cydweithrediad rhwng sefydliadau sy'n ceisio lleihau boddi yng Nghymru – heddiw yn cyhoeddi pedwar cyngor syml ar achub bywydau i helpu pobl ifanc i gadw'n ddiogel wrth ymweld â dŵr agored:

 

• Stopiwch a meddyliwch: Ydy e’n lle diogel i nofio? Oes yna beryglon dan y dŵr? Oes cerrynt cudd neu ddŵr sy'n llifo'n gyflym? Pa mor ddwfn ydy’r dŵr ac allwch chi ddod allan yn hawdd?

• Arhoswch gyda'ch gilydd: Ewch gyda rhywun arall bob amser

• Arnofiwch: Os byddwch chi'n mynd i drafferth yn y dŵr, arnofiwch i fyw nes eich bod chi'n teimlo'n ddigynnwrf

• Ffoniwch 999 neu 112: Os byddwch chi'n gweld rhywun arall mewn trafferth yn y dŵr

 

Bu farw saith o bobl dan 20 oed mewn marwolaethau damweiniol yn gysylltiedig â dŵr yng Nghymru yn 2023 – y nifer uchaf ers i ddata cymharol ddod ar gael o Gronfa Ddata Digwyddiadau Dŵr y Fforwm Diogelwch Dŵr Cenedlaethol (WAID) yn 2015.

Cafwyd cyfanswm o 28 o farwolaethau damweiniol yn gysylltiedig â dŵr yng Nghymru yn 2023 ar draws lleoliadau mewndirol ac arfordirol, o'i gymharu â 22 y flwyddyn cynt.

Mae'r marwolaethau damweiniol yn rhan o'r 55 o farwolaethau yn gysylltiedig â dŵr yng Nghymru yn 2023, sef cynnydd o saith ar y flwyddyn flaenorol a'r cynnydd cyffredinol cyntaf yng Nghymru mewn pum mlynedd.

Ar draws y Deyrnas Unedig roedd 236 o farwolaethau damweiniol yn gysylltiedig â dŵr y llynedd – cynnydd o 10 ar y flwyddyn flaenorol. 

Dywedodd Chris Cousens, Cadeirydd Diogelwch Dŵr Cymru:

"Roedd pawb sy'n gysylltiedig â Diogelwch Dŵr Cymru yn drist iawn o glywed am y digwyddiadau trasig yn ymwneud â phobl ifanc yn colli eu bywydau mewn dŵr agored yng Nghymru y llynedd.

"Rydyn ni’n credu bod un boddi yn un yn ormod a does dim modd gor-ddweud effaith colli person ifanc drwy foddi. Dylai pobl o bob oed ddysgu a chofio'r pedwar cyngor diogelwch allweddol hyn ar gyfer plant a phobl ifanc a dylai oedolion siarad â'u plant amdanyn nhw.

"Bydd mwy o bobl ifanc yn ymweld â'r môr, afonydd, cronfeydd dŵr, llynnoedd a lleoliadau dŵr agored eraill wrth i'r tywydd wella ac wrth i’r ysgolion gau ar gyfer gwyliau'r haf. Mae'r dŵr yn dal yn ddigon oer i greu sioc dŵr oer, sef ymateb naturiol y corff i ddŵr oer a all achosi panig a dyheu am anadl.

"Os byddwch chi'n mynd i drafferth yn y dŵr, gwrthodwch eich greddf naturiol i fynd i banig ac Arnofiwch i Fyw. Pwyswch yn ôl a defnyddiwch eich breichiau a'ch coesau i'ch helpu i arnofio ar eich cefn, yna rheolwch eich anadlu cyn galw am help neu nofio i le diogel. Os byddwch chi'n gweld rhywun arall mewn trafferth yn y dŵr, ffoniwch 999 neu 112. Os ydych chi ar yr arfordir, gofynnwch am wylwyr y glannau; os ydych chi mewn man mewndirol, gofynnwch am y gwasanaeth tân

Gall y môr, afonydd, llynnoedd a dyfroedd agored eraill edrych yn dawel a deniadol, ond gall dŵr agored fod yn wahanol iawn i bwll nofio. Mae'r dŵr fel arfer yn symud ac mae tonnau, cerrynt a llif yn gallu gwneud nofio'n anodd. Mae'n bwysig eich bod yn gwybod dyfnder y dŵr a beth all fod dan yr wyneb.'

Daw'r data newydd yng nghanol y newyddion y bydd y Gymdeithas Frenhinol er Atal Damweiniau, diolch i gyllid gan Lywodraeth Cymru, yn goruchwylio ysgrifenyddiaeth Diogelwch Dŵr Cymru ac yn rheoli prosiectau penodol y cytunwyd arnynt megis mewn addysg, arwyddion ac ymgysylltu ag awdurdodau lleol.

 

Dywedodd Huw Irranca-Davies, Ysgrifennydd Llywodraeth Cymru dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig: "Mae dŵr yn rhan sylfaenol o'n bywydau ni yng Nghymru ond gyda'r harddwch a'r trysor yma daw cyfrifoldeb pendant: i wneud ein gorau glas i sicrhau bod ein dyfroedd yn ddiogel i bawb.

"Mae yna ormod o ddigwyddiadau a marwolaethau yn gysylltiedig â dŵr o hyd. Dyma lle mae’n hymdrechion ni tuag at ddiogelwch dŵr yn dod yn bwysig, a pham mae'r gwaith sy'n cael ei wneud gan Ddiogelwch Dŵr Cymru a, nawr gyda chymorth y bartneriaeth newydd gyda RoSPA, mor hanfodol.

"Mae diogelwch o amgylch dŵr yn hollbwysig. Mae'r cynnydd mewn digwyddiadau boddi ymhlith pobl ifanc yng Nghymru yn ein hatgoffa ni fod gwyliadwriaeth ac addysg yn hanfodol.

"Gyda'n gilydd, gallwn achub bywydau a gadewch inni sicrhau bod pob plentyn yn gwybod sut i gadw'n ddiogel wrth ddŵr agored yr haf yma."

 

Dywedodd Carlene McAvoy, Uwch Reolwr Polisi RoSPA:

"Rydyn ni’n drist iawn gyda'r ffigurau sy'n dangos bod marwolaethau damweiniol yn gysylltiedig â dŵr yn 2023 wedi codi yng Nghymru ers 2022. Mae'r data hefyd yn dangos bod mwy na hanner y marwolaethau damweiniol yn gysylltiedig â gweithgareddau bob dydd, sydd hefyd yn peri pryder ac yn achos dros weithredu.

"Er mwyn mynd i'r afael â hyn, rydyn ni’n edrych ymlaen at weithio gydag aelodau Diogelwch Dŵr Cymru i ddatblygu rhagor o fentrau a phrosiectau i helpu i godi ymwybyddiaeth o beryglon dŵr."

Mae’r canfyddiadau allweddol o ystadegau 2023 yn cynnwys:

• Gwrywod oedd 76 y cant o’r marwolaethau damweiniol, a gwrywod 10-19 oedd y grŵp oedran â’r risg uchaf.

• Digwyddodd 59 y cant o’r marwolaethau damweiniol yn fewndirol, gan danlinellu'r peryglon sy’n bresennol mewn afonydd, llynnoedd, a dyfroedd mewndirol eraill.

• Gweithgareddau bob dydd oedd yn gyfrifol am 52 y cant o'r marwolaethau hyn, gan bwysleisio'r angen am ymwybyddiaeth uwch yn ystod gweithgareddau arferol

ger dŵr.

• Nododd dau adroddiad ar farwolaeth ddamweiniol fod alcohol yn bresennol, gan dynnu sylw at ffactor risg ychwanegol yn sgil defnyddio sylweddau yn ymyl dŵr.

• Cyfradd y marwolaethau damweiniol yn gysylltiedig â dŵr oedd 0.89 am bob 100,000 o boblogaeth, sef cynnydd ar y gwaelodlin cyfartalog o 0.76 a osodwyd gan Strategaeth Atal Boddi Cymru 2024-2026 (WDPS).

 

Mae Diogelwch Dŵr Cymru yn cefnogi #ParchwchYDŵr gan y Fforwm Diogelwch Dŵr Cenedlaethol, sef ymgyrch ar y cyd sy’n anelu at roi cyngor achub bywyd syml a all helpu’r cyhoedd i gymryd cyfrifoldeb personol dros eu diogelwch nhw eu hunain a'u teulu trwy gofio dau awgrym achub bywyd. Bydd y Fforwm hefyd yn hybu ymgyrch yn nes ymlaen yn yr haf ar gyfer Diwrnod Atal Boddi y Byd ar 25 Gorffennaf.

Ychwanegodd Chris Cousens: "Byddwn ni’n lleihau boddi os bydd pawb yn chwarae eu rhan a nod Strategaeth Atal Boddi Cymru 2020-2026 yw galluogi pobl sy'n byw yng Nghymru ac yn ymweld â Chymru i fod yn fwy diogel mewn dŵr, ar ddŵr ac o gwmpas dŵr a hynny trwy leihau marwolaethau a digwyddiadau sy'n gysylltiedig â dŵr."

I weld a lawrlwytho adroddiad WAID 2023 ewch yma.

I gael rhagor o wybodaeth am ymgyrch #ParchwchYDŵr ewch i https://respectthewater.com/